0232 Losy średniowiecznego wyposażenia kościoła toruńskich franciszkanów w czasach Reformacji

Abstract

Artykuł poświęcony jest dziejom średniowiecznych elementów wystroju i wyposażenia kościoła franciszkańskiego kościoła poklasztornego pw. Wniebowzięcia NMP w Toruniu w czasach Reformacji. Franciszkanie, sprowadzeni do Starego Miasta Torunia w 1239 roku, użytkowali budowlę do roku 1557, kiedy to klasztor został przejęty przez protestancką gminę miasta Torunia, a kościół poklasztorny stał się główną świątynią protestancką Torunia i regionu. Od 1724 roku założenie pofranciszkańskie odzyskali bernardyni, którzy dokonali poważnych zmian w przestrzeni kościoła (w tym: fundacja późnonowożytnych sprzętów, ołtarzy wraz z nastawami, usunięcie dawnego lektorium itd.) W artykule poruszone są kwestie funkcjonowania średniowiecznych elementów wystroju i wyposażenia przestrzeni laickiej wnętrz w czasach użytkowania go przez luteran (losy malowideł ściennych, płyt nagrobnych, ambony, prospektu organowego, empor). Osobno omówione zostały elementy zagospodarowania i wyposażenia dawnej franciszkańskiej ecclesiae interioris: problem ołtarza głównego i jego retabulum, zespół średniowiecznych stall zakonnych, lektorium i późnośredniowieczna rzeźby Ukrzyżowanego. Jak wynika z analiz dokonywanych we wnętrzu przekształceń, działania podjęte w ramach dostosowania go do zmiany konfesyjnej przez protestantów miały charakter pragmatyczny, a nie obrazoburczy. Średniowieczne, pokatolickie i pofranciszkańskie obiekty w kościele Wniebowzięcia NMP nie tylko nie zostały usunięte czy zniszczone, ale w miarę możliwości wykorzystano je w nowej aranżacji wnętrza, dostosowując do nieco innych potrzeb, modernizując i uzupełniając.